Door Henk van Marwijk en Aswin lemmens.
Te vaak zie je op tentoonstellingen, maar ook bij kwekers in het hok, dat de vogels niet de goede maat zitstokken hebben. Dat is dan ook de reden dat Henk en ik wat onderzoek werk hebben verricht om er achter te komen, wat nu de goede maat zitstok is voor de diverse Amerikaanse sijzen soorten. We hebben een aantal kwekers en keurmeesters geraadpleegd en het nodige zoek werk verricht op internet. De resultaten hebben we op papier gezet voor in het “Sijzenbulletin”.Doe er je voordeel mee.
De zitstok is een belangrijk onderdeel van de vogelkweek, wat vaak over het hoofd wordt gezien. Vooral voor de jonge vogels die nog bezig zijn met het vormen van de pootjes en de teentjes. De zitstokken die ik gebruik hebben een dikte van een 5 mm tot 10 mm. Daarnaast heb ik achter in de kooien pijpjes opgehangen, die gemaakt zijn van stalenbuis uit de elektronindustrie. De buisjes heb ik aan één kant platgeslagen en twee gaatjes in geboord om ze op te hangen. In de bovenkant van het buisje steek ik takken waarop de vogels veel gaan zitten. Ik vind het ideaal zo. Op deze wijze hebben de vogels verschillende diameter stokken om hun pootjes en teentjes goed te kunnen ontwikkelen. Door deze verscheidenheid aan diktes van zitstokken worden de spieren van de pootjes en teentjes goed getraind. Doordat ze op deze stokken ook vertikaal kunnen gaan zitten, of moet je hangen zeggen, worden de spieren van het kniegewricht goed getraind waardoor ze zich goed ontwikkelen. Daarbij komt ook nog eens dat het een afwisseling voor de vogels geeft in hun bezigheid. Aan de takjes wordt geplukt en getrokken om een stuk verveling te voorkomen. Verveling kan nare gevolgen hebben zoals het veren plukken. Ook geeft het een aanvulling op het voedingsscala. Denk maar eens aan de knoppen en blaadjes die aan de takken zitten. Er zijn ook beugeltjes in de handel te krijgen voor dit doeleind. Hierin worden de takken geklemd in een veerconstructie. Waar u aan moet denken is dat de takjes vaak te buigzaam zijn en de vogels niet stabiel zitten. In de kweek geeft dat problemen met de bevruchting. Het is dan ook raadzaam deze takjes niet te gebruiken in de kweekperiode, anders zijn er veel eieren onbevrucht. Uiteinden vanzitstokken zijn plekken waar zich bloedluis kan nestelen. Daarom dompel ik de uiteinden van de zitstokken regelmatig in de U2. U2 is een luisbestrijdingsmiddel.
Ook de goede dikte van de zitstokken in TT kooien zijn van belang. Natuurlijk in het belang van het welzijn van de vogel, maar ook omwille van de goede houding van de vogel in verband met het keuren van de vogel. Een goede houding scheelt al gauw één punt op het keurbriefje. Een te dunne zitstok betekent voor de vogel niet alleen dat zijn nagels niet op een natuurlijke wijze afslijten, maar ook dat hij weinig grip op de stok heeft. De nagels gaan om de stok heen. Om goede grip te hebben moeten de uiteinden van de nagels in het hout van de zitstok grijpen. Ook gezien het transport van de vogel in de TT kooi, naar de tentoonstelling, is het van groot belang dat de vogel grip heeft aan zijn zitstok. Van de stok af kukelen, betekent ook vaak veder beschadigingen aan staart en vleugels. Te dikke zitstokken heeft ook nadelige gevolgen. Ook dan heeft de vogel te weinig grip op de zitstok. Hij moet zijn tenen zo strekken om, om de stok heen te kunnen komen dat de uiteinden van de nagels niet meer in het hout van de zitstok grijpen. Dus geen grip heeft op de zitstok. Een ander gevolg is, dat de vogel snel een liggende houding aanneemt. Met de buik op de stok hangt. Natuurlijke nagelslijtage kun je dan ook vergeten. Maar dit laatste is minder van belang, omdat de vogel voor de TT niet zo lang in de TT kooi zit. Doordat de vogel geen goede houding aanneemt, buik op de zitstok, is het toch wel degelijk van belang. Ook dat wordt opgemerkt door de keurmeester. Een zitstok die niet past bij de des betreffende vogel, te dik of te dun, veroorzaakt bij de vogel onrust in de TT kooi. Een onrustige vogel valt niet goed te beoordelen door de keurmeester en zal snel van de keurtafel af gaan. Het is van zelf sprekend dat de twee zitstokken in de TT kooi hetzelfde moeten zijn. Dat is ook zo bij een stam vogels. In de vier TT kooien van een stam moeten de acht, of beter gezegd, de twaalf zitstokken gelijk zijn van diameter. Het kan zelfs zo zijn, dat bij verschillende zitstokken in de kooien van een stam, de stam hierdoor niet gekeurd wordt. Bij stammen geldt gelijkheid/eenheid, ook in deze. Een ander, nogal eens voorkomend, probleem met TT kooien, is dat de zitstokken los zitten. Dit veroorzaakt ook weer een hoop onrust bij de vogel. De oorzaak hiervan zit hem in de bevestiging van de zitstok aan de achterwand van de TT kooi. De achterwand is vaak van dun hout, i.v.m. het gewicht van de kooi, gemaakt. De schroefgaten worden snel te groot, waardoor de schroef niet meer vast zit. Elke zitstok zit maar vast met één schroef, waardoor de stok makkelijk draaibaar is. Hoe langer hoe meer zie je, om dit probleem op te lossen, een andere bevestiging van de zitstokken. Een ander voordeel van deze bevestiging is dat de vogel niet meer zo dicht bij de achterwand kan zitten en dat daardoor minder ontlasting tegen de achterwand komt. De vogel zal ook minder vleugelbeschadigingen oplopen, hij zit immers verder van de achterwand af. Zie afbeelding. Om dit te kunnen invoeren, de nieuwe bevestigingsmethode, zal dat door de NBvV erkend moeten worden. De TT kooien moeten nu een maal universeel uitzien, dit om niemand te kunnen bevoordelen of benadelen in het keuringsproces. Afbeelding 1 zitstok bevestiging achterwand TT kooi.
Kunststof zitstokken zijn er ook nog. Zover als ik weet gebruiken we deze niet in TT kooien bij tentoonstellingen. Wel in broedkooien worden ze gebruikt. Het grote voordeel van deze stokken zit hem in het feit dat ze beter te reinigen en te ontsmetten zijn. Het model dat in het voorfront geklemd wordt is ook heel handig. Je kunt deze stokken van buiten uit door een draai beweging verwijderen. Dit model zitstok is ook te verkrijgen in hout. Kunststof zitstokken zijn vaak te glad en maar half rond, wat niet bevorderlijk is voor de grip van de vogels. Een groot nadeel bij het bevruchten van de pop door de man. De pop moet dan juist goede grip hebben op de stok. Wat zijn nu de goede zitstok maten voor de Amerikaanse sijzen soorten: In zijn algemeenheid is er een hulp maatstaaf om te bepalen hoe dik een zitstok moet zijn, die zegt, de tenen moeten de zitstok voor ¾ omvatten. In het tentoonstellingsreglement van de NBvV staat dat de TT kooi zitstokken een diameter moeten hebben tussen de 10 mm en 16 mm. In de handel zijn de rondhout maten, die voor ons van belang zijn, te verkrijgen van 6 mm tot 28 mm. Beide, voorschrift NBvV en wat in de handel te verkrijgen is, gekoppeld aan de ervaringen van een aantal geraadpleegde kwekers, dan komen we tot de volgende reeks van maten voor de zitstokken voor de diverse Amerikaanse sijzen soorten. Zie afbeelding 2. Afbeelding 2 diameter zitstokken.
Alle ondersoorten vallen hier ook onder. Voorbeeld; Columbiasijs is een ondersoort van de Mexicosijs, dus moet de zitstok voor de Columbiasijs hetzelfde zijn als de Mexicosijs, 10 mm enz. Dit is hetgeen ik u wilde meegeven m.b.t. zitstokken voor onze Amerikaanse sijzen.
