Door: A. Lemmens.
Guldenroede is een kruid dat we bij onze vogels kunnen inzetten bij een behoorlijk aantal medische aspecten. Dit in de vorm van zaad, thee, tonicum, zalf, poeder, kompressen en gekneusde bladeren. De laatste twee, kompressen en gekneusde bladeren, zijn voor de vogels minder geschikte methodes.
Wetenschappelijke naam: Solidago virgaurea.
Duitse naam: Gewöhnliche Goldrute.
Engelse naam: Golden rod.
Franse naam: Verge d’or.
De botanische naam van guldenroede, Solidago virgaurea, is afgeleid van het Latijnse woord solidare wat helen (gezond maken) betekent. Het tweede deel van de wetenschappelijk naam is een samenstelling van virga wat roede betekent en aurea wat weer gouden betekent. Met andere woorden, kun je letterlijk zeggen, dat Solidago virgaurea genezende gouden roede is. Roede is de oud Nederlandse naam voor bezem. De schoonmaak bezem wordt door je lichaam gehaald. De plant heeft immers een reinigende werking. Ander Nederlandse namen van guldenroede zijn: Heidens wondkruid, Heidens wormkruid, Gouden bezem, Goudroede en Vederkruid.
In de wereld bestaan zo’n 100 soorten van de guldenroede. In de 13de eeuw zijn de eerste beschrijvingen ontstaan van de medische werking van deze plant.
Bij ons zijn de volgende soorten bekent: Echte guldenroede, Late guldenroede en Canadese guldenroede. Het is een overblijvende plant uit de familie van de composieten. Wereldwijd zijn er 100 soorten. De stengel groeit recht omhoog en vertakt in de top. Die is behaard. De bladeren staan verspringend aan de stengel, de onderste zijn ellipsvormig en getand en gesteeld. De bovenste bladeren zijn smaller. De bloempjes zijn voorzien van een korte steel, geel van kleur en vormen trosjes aan de toppen van de stelen. Er zijn vrouwelijke bloemen en tweeslachtige bloemen. De vrucht, het zaad, zijn bruin geribde dopvruchten en witte zaadpluis. Guldenroede is een winterharde plant, die een standplaats vraagt in de volle zon. De bloeitijd is van augustus tot en met september.
Guldenroede producten die in de handel te verkrijgen zijn: Thee, tonicum, zaad en zalf.
Flavonoïden: rutine, quercetrine, quercetine, isoquercitrine, kaemferol, astragaline, rutinoside, isorhamnetine, glucorhamnosiden, nicotiflorine, en afzelin. Catechollooistoffen, catechinen, anthocyanidinen, triterpeensaponinen, virgaureasaponinen 1 en 2, oleanolzuur. Fenolzuren: isochlorogeenzuur en chlorogeenzuur. Bidesmosidische fenolglycosiden: saliocinederivaten, leicarposide en virgaureoside A. Bitterstoffen, oxaalzuur, citroenzuur, wijnsteenzuur. Etherische oliën: polyacetylenen en polysacchariden.
Ontgiftend, ontstekingsremmend, ontzurend, urinedrijvend, samentrekkend en bloedzuiverend. Het heeft een antiseptische werking, bij vogels een hulpmiddel bij de rui en beïnvloedt de goede werking van de slijmvliezen. Inwendig als thee gebruiken bij chronische nierontstekingen en om de nierfunctie te verbeteren. Heeft een helende werking bij blaasontsteking, stoornissen in de stofwisseling, een slechte spijsvertering, een trage lever, oedeem (vocht ophoping in weefsel), en bij diarree.
Uitwendig gebruik, bloedstelpend en wondhelend. De looistoffen hebben hier een belangrijke taak in. Bij insectenbeten ook een goed middel om voor heling te zorgen. In kokend water bladeren laten trekken. Afkoelen en met een wattenstaafje aanbrengen op de plek van de insecten beet.
Deze plant bevordert het afdrijven van urinezuur waardoor weer meer urine gemaakt wordt. Hierdoor worden de in het lichaam tijdelijk opgeslagen afvalstoffen verwijderd. Jicht wordt op deze wijze verkomen. Huidproblemen, die bij vogels voor kunnen komen, die de rui niet optimaal laten verlopen, worden door de reinigende werking van guldenroede verkomen.
Door de urinedrijvende werking van guldenroede, is het een spoelmiddel voor de urinewegen. De stoffen saponinen en leicarposide zorgen voor de spoelende werking. De saponinen, in samenwerking met een aantal zuren, zorgen voor weefselherstel van de nieren en verkomen ontstekingen.
Guldenroede ontstekingsremmend op de slijmvliezen van de bovenste luchtwegen. Bij vogels komt wel voor, ontsteking aan de luchtwegen, het rochelen. De vogels haalt adem, waarbij hij of zij geluid maakt. De saponinen zorgen er voor dat het vastzittende slijm los komt.
Het zaad kunnen we plukken in de natuur op het moment dat er pluis ontstaan is in de plant. Zowel rijpe als onrijpe zaden kunnen gevoerd worden. Als we takken van de plant, met zaad er in, in de hokken zetten, zullen de vogels veel plezier beleven aan het rondstruinen in de takken. Verwijder eerst het pluis voordat we het aan de vogels geven. Het pluis gaat door de hokken dwarrelen en maakt er een zooitje van. Van het blad kunnen we thee trekken dat we na afkoeling aan de vogels kunnen geven. Hiervoor is ook een tonicum verkrijgbaar in de handel. De zalf die in de handel verkrijgbaar is, kunnen we gebruiken om wonden aan poten te laten herstellen.
