Door A. Lemmens
Duits: Schlafmohn
Engels: Black poppy
Frans: Graines d’ oeillette.
Blauwmaanzaad komt van de plant klaproos of papaver ( Papaver somniferum ). Het is het meest vethoudende zaad dat we kennen voor onze vogels. Het vet gehalte kan 50% zijn. De olie die uit dit zaad gewonnen wordt, wordt in de voedingsindustrie veel gebruikt. Deze olie wordt ook gebruikt in de verfindustrie in verband met de goede drogende eigenschappen. Naast het blauwmaanzaad kennen we ook wit-, geel-, zwart- en roodmaanzaad. Uit deze plant wordt ook het opium gewonnen. De papaver kent wereldwijd zo’n zestig soorten. In Nederland en België komen in het wild de volgende soorten voor:
De papaver of klaproos die in Nederland voor komt groeit op droge zaadgrond die kort geleden bewerkt is. Op plaatsen waar het veel voor komt zijn langs spoorbanen of pas opgespoten zandgronden. De zaden behouden lang hun kiemkracht in de grond. Ze wachten dat de omstandigheden optimaal zijn voor te ontkiemen. Door het omwerken van de grond komen de zaden aan de oppervlakte en ontkiemen dan. Hun kiemkracht kan jaren lang blijven gestaan. Dat is dan ook de reden dat het een pioniersplant wordt genoemd.
P. bracteatum
P. californicum
P. dahlianum
P. nudicaule
P. oriëntale
P. rupifragum
P. radicatum
P. umbonatum
Uit P. somniferum wordt opium, morfine en heroïne gewonnen. Opium is het gedroogde witte melksap van de plant. Belangrijke werkzame stoffen komen uit de alkaloïden en zijn codeïne en morfine. Deze plant als symboliek: De klaproos is in het Verengd Koninkrijk, en de andere landen van de gemenebest, het symbool van de dodenherdenking van de slachtoffers van de eerste wereld oorlog. In de iconografie, tak van de kunstgeschiedenis, is de klaproos een symbool om uit te drukken welk persoon je afbeeldt. Gebruik van de klaproos: In de gastronomie worden de zaden van de klaproos gebruikt als zoet middel in gerechten. Het zaad van slaapbol (P. somniferum), dat maanzaad wordt genoemd, gebruikt men als broodjes versiering. Vroeger werd het sap van de klaproos gebruikt bij het kleuren van de Edammer kaas. Blauwmaanzaad als voeding voor onze vogels: Het is een kleinkorrelig zaad. De narcotische eigenschappen heeft alleen zijn volle werking bij het onrijpe zaad. Volledig uitgerijpt zaad heeft deze werking veel minder. Dat is dan ook de reden dat we het zaad gebruiken bij onze vogels om deze rustig te krijgen voor bijvoorbeeld een tentoonstelling. Hoog uit een derde theelepel per vogel per dag geven. Het kan verstoppingen veroorzaken als de vogels te veel van dit zaad krijgen. Het blauwmaanzaad is een van de weinige zaden met een hoog gehalte aan calcium.
De gemiddelde voedingswaarden van het blauwmaanzaad:
Vocht 7,2 %
Ruw eiwit 20,5 %
Ruw vet 44,3 %
Zetmeel en suikers 15,6 %
Ruwe celstof 5,5 %
