Door A. Lemmens
Inderdaad, dat vroeg ik mij ook af, Afrikaantjeszaad voor onze vogels, groot vraagteken. Ik zag dit zaad voor het eerst bij een gerenommeerde zaadhandel in Kerkrade in de tachtiger jaren. Na een beetje zoekwerk, kan ik mij goed voorstellen dat het een nuttig zaad is, maar ook de rest van de plant is aan te wenden voor onze vogels. Het hoe en waarom zal ik proberen uit te leggen in dit artikel. Wij en onze vogels kunnen ons er voordeel mee doen.
Wetenschappelijke naam: Tagetes
Engelse naam: African marigold
Duitse naam: Studenten Blume.
De bij ons meest voorkomende soorten zijn Tagetes erecta en Tagetes patula
Het zijn eenjarige of meerjarige planten afhankelijk van de soort, uit de familie van de composieten. De bloeitijd ligt tussen midden juni tot eind oktober. Het blad is helder groen en geveerd. De bloemen zijn geel, oranje tot bruinrood en alle kleurmengelingen hiervan. De bloemen worden bestoven door insecten. De hoogte van de plant is afhankelijk van de soort, de hoogte kan variëren tussen de 20 tot 70 cm. De zaden zijn donker bruin tot zwart van kleur en zijn makkelijk te oogsten, zorg er wel altijd voor dat de zaden bij het drogen niet gaan schimmelen. Droog de zaden ruim uit elkaar liggend op papier (geen krantenpapier, inkt kan giftig zijn) dat goed vocht opneemt. Er zijn tientallen soorten die voorkomen in de warme streken van Midden-Amerika maar vooral in Mexico. De boven genoemde soorten zijn in de 16de eeuw ingevoerd in Europa. Sinds die tijd zijn er heel wat hybriden van gekweekt.
Tagetone – Limoneen is een Terpeen Valeriaanzuur
Afrikaantjes kunnen op verschillende wijze gebruikt worden. Als extract, een oplossing op basis van alcohol. Dat door drinkwater, baadwater en eivoer gemengd kan worden. Een andere gebruiksvorm is dampbaden. Dit bij luchtwegen problemen. Kokend water vermengd met het extract, plaatsen in een gesloten kooi, bijvoorbeeld ziekenkooi, met daarin de vogel die last heeft van zijn luchtwegen (piepen, rochelen bij ademhaling). Een kwartiertje de vogel er aan blootstellen. Een aantal dagen herhalen. Zalf, uitwendig gebruik. Bij bijvoorbeeld kloven aan de poten. Zaad, als voeding. Olie, uitwendig gebruik. Bij wonden aan poten. Alle onderdelen van de plant kunnen gebruikt worden als insecten verdrijvend middel. Buiten de vogelverblijven in de emmer met kruiden. Die we gebruiken als insecten werend middel.
Zoals al eerder gezegd is niet alleen het zaad te gebruiken bij de vogels als voedingsproduct, ook zijn de andere delen van de plant zoals de bloemen en de bladeren te gebruiken.
Spijsvertering bevorderend, bevordert de waterafscheiding via de nieren, rustgevend t.a.v. het zenuwstelsel, insectenbestrijdend, bestrijdt worminfecties (ringwormen), bestrijdt darm en maag infecties, bestrijdt urine en luchtwegen problemen, bestrijdt schimmels (pootschimmels zoals bij kloven kunnen ontstaan), is bacteriedodend, is luchtwegen verruimend, is een transporteur voor essentiële oliën, geneest huidwonden sneller, bevordert de genezing van kneuzingen, gaat de groei van eelt tegen, lost slijm op in de luchtwegen, krampstillend, bevordert stoelgang bij verstoppingen, verdrijft insecten. De werkzame stof, Limoneen, die de insecten verdrijft zit in de bloembladeren. De werkzame stof is Tageton. De rol van deze stof is nog niet geheel duidelijk, moet nog verder onderzocht worden.
