Door: Jordy van Schijndel
2022.
Een artikel uit AVIORNIS International
Met dank aan: ©Avonturia de Vogelkelder B.V.
Geschreven door Jesse van Es en Dierenarts / Vogelarts Aniek Zandleven (MSc).
Voor vogels is de juiste vogellamp of toegang tot direct zonlicht (zonder tussenkomst van glas) zeer belangrijk. Niet alleen is de juiste UV-verlichting belangrijk voor het zicht, maar ook voor de gezondheid. Het is belangrijk dat de verlichting van vogels voldoet aan meerdere eisen. Een vogellamp dient zowel voldoende UV-A als UV-B straling af te geven, daarnaast dient de lamp ook een hoge frequentie te hebben. Naast deze 3 eisen, heeft het de voorkeur als de lamp natuurlijk ook gewoon licht en warmte af geeft. Elke van deze 5 factoren welke belangrijk zijn in verlichting bij vogels zullen we behandelen in dit artikel. Deze feiten zijn niet alleen van toepassing op kromsnavels zoals parkieten en papegaaien, maar op bijna alle soorten vogels; zoals bijvoorbeeld ook tropische vogels en Europese cultuurvogels.
Laten we even helemaal bij de basis beginnen. Een lamp zoals bijvoorbeeld een TL lamp (niet specifiek voor vogels) aangesloten op ons stroomnetwerk, is vergelijkbaar met een discobal voor vogels. Ons stroomnetwerk is namelijk een 50hz stroomnetwerk, dat betekend dat er 50 x per seconde stroom door de lamp heen gaat. Oftewel een lamp knippert 50 keer per seconde, maar wij mensen merken daar gelukkig (vrijwel) niks van. Dit komt omdat een mens meestal maar 50 tot maximaal 60hz kan waarnemen, oftewel 50 tot 60 frames per seconde. Er zijn dus wel mensen die lampen (heel lichtjes) kunnen zien knipperen, vaak zijn dat ook de mensen die hoofdpijn krijgen van bijvoorbeeld TL-verlichting op het kantoor waar ze de hele dag zitten. De drempel waarop je een lichtbron als constante lichtbron waarneemt, zonder flikkering, wordt ook wel de ‘’Critical Flicker Fusion Rate’’ genoemd, oftewel de CFFR. Echter wist je dat een vogel véél meer en véél sneller ziet dan mensen? De kip heeft een van de laagste CFFR van alle vogels, namelijk 71,5 tot 74 hertz, maar sommige vogel soorten hebben een CFFR tot wel 145 hertz! Het aantal hertz wat een vogel kan zien verschilt per soort, maar ook per individu. ELKE vogel ziet een normale TL lamp dus knipperen. Ik neem aan dat je wel voor kan stellen dat het geen pretje is als je de hele dag naar een discobol kijkt! Toch? Een goede vogellamp heeft daarom een hoge frequentie (soms zelfs tot wel 20.000 hz per seconde) waardoor een vogel de lamp nooit zal zien knipperen. Het is voor de vogel een constante lichtbron.
Om het zicht van een vogel compleet te maken, mag UV-A licht niet ontbreken. UV-A straling (afkomstig van de zon) kunnen wij als mens NIET waarnemen, maar een vogel ziet UV-A straling. Wij mensen zien 3 basiskleuren (groen, rood en blauw), maar een vogel ziet nog een 4e kleur, namelijk UV-A licht. Hierdoor ziet een vogel niet alleen meer kleuren, maar ook kleuren combinaties en patronen die wij met onze ogen nooit waar kunnen nemen. Er zijn stoffen die UV-A licht weerkaatsen en dus oplichten wanneer er UV-A licht op schijnt. Zo kan een zwarte vogel bijvoorbeeld zéér kleurrijk zijn, alleen wij mensen kunnen dat niet zien, vogels wel! Zo kunnen vogels door middel van UV-A licht makkelijker hun partner herkennen, maar ook rijpe zaden en vruchten herkennen, die bevatten een wasachtig laagje welke UV-A licht weerkaatsen.
