Door: A. Lemmens.
De koffieplant, de gedroogde takken, bladeren en vers, worden in de vogelsport gebruikt om ongedierte te weren uit de vogelhokken. Ook in nesten van vogels is het te gebruiken om ongedierte tegen te gaan. In de natuur passen de vogels deze techniek ook toe om ongedierte te weren. Plantendelen van diverse soorten planten worden in de nesten verweven om de nesten schoon te houden van ongedierte. Zie ook mijn artikel: Natuurlijke bestrijding van parasieten door vogels. De plant is te koop op internet of bij een tuincentrum. De koffieplant wordt ook wel vaker als kamerplant verkocht.
Wetenschappelijke naam: Coffea …….. (een van de soort naam staat hier achter).
Duitse naam: Kaffeepflanze
Engelse naam: coffee plant
Franse naam: caféier
De 33 meest bekende soorten komen voor in Afrika. De planten hebben zich over Afrika verspreid van uit Ethiopië. Daarnaast komen er nog 14 soorten voor op Madagaskar en in Zuidoosten van Azië op het eiland Mauritius 3 soorten. Alle planten verhouten sterk en komen voor als struiken, bomen of lianen. De bloemen komen voor in groepjes van 2 tot 20 in de oksels van de bladeren. Na de regenval komen de bloemknoppen tot ontwikkeling en na 8 tot 12 dagen bloeien ze massaal. De 5 bladerige bloemen zijn wit. De vrucht die ontstaat na de bloei zijn steenvruchten. Iedere vrucht heeft een pit waarin de koffieboon zit. Deze koffieboon, of zaad van de plant, moet nog gebrand worden om er een koffieboon van te maken.
De koffieplant maakt zelf veel stoffen aan waarmee ze zich beschermt tegen vraatzucht van insecten. Van deze stoffen kunnen we goed gebruik maken bij onze vogels om insecten en parasieten te weren uit de hokken.
De aangekochte koffiekamerplanten, van deze plant drogen we de bladeren, takken en eventuele aanwezige bloemen.
De gedroogde plantendelen doen we in de emmer/emmers waar we de andere gedroogde plantendelen in hebben in onze hokken. Deze afweer van de planten noemt men chemische afweer. Zie hiervoor ook het artikel “Kruiden tegen insecten”.
Deze afweer geldt niet alleen voor insecten maar ook voor bacteriën en schimmels. Daarnaast weren planten zich ook tegen vraatzucht van insecten door uiterlijke aanpassingen. Deze afweer noemt men mechanische afweer. Deze afweer kent vele manieren. Doorns, stekels, fijne haartjes op de bladeren en takken, veel insecten leggen hun eieren op planten. De passiebloem bijvoorbeeld bootst de insecteneieren van de zebravlinder na door kleine gele bolletjes op de bladeren aan te maken. De vlinder onderzoekt de plant eerst of er al geen eieren gelegd zijn door een andere zebravlinder voor ze zelf haar eieren legt op de passiebloemplant. Dat doe ze omdat de rupsen van de vlinder niet alleen de bladeren van de plant
eet maar ook de eieren van soortgenoten. De techniek om eigenschappen van andere levend wezens over te nemen om zich zelf te beschermen tegen gevaar heet “mimicry”. Ook kennen planten een zogenaamde indirecte afweer. Als planten worden aangevreten door insecten, hebben nogal wat planten de mogelijkheid om geurstoffen aan te maken en af te geven die de natuurlijke vijanden van de insecten aanlokken waardoor de insecten op de vlucht slaan. Dit noemt men directe afweer. Bijvoorbeeld bonen hebben nogal last van bonenspintmijt. Als de plant wordt aangevreten door deze mijt komen er geurstoffen vrij die weer roofmijten aanlokken. Roofmijten leven van bonenspintmijt.
Cafeïne.
Flavonoïden.
Isoflavonen.
Alkaloïden.
De reden waarom de koffieplant ooit cafeïne is gaan aan maken is nog niet helemaal duidelijk. Omdat de plant cafeïne aanmaakt in de bloemen, zaden, koffieboon, en bladeren, is het waarschijnlijk dat de plant dat doet om vraatinsecten te weren. Een andere reden zou kunnen zijn, volgens onderzoekers, dat voor bestuivende insecten cafeïne ook verslavend is, zodat de insecten, omwille van de bestuiving, steeds teug keren op de plant.
Flavonoïden en isoflavonen maken planten aan om zich zelf te beschermen tegen vraatzucht van insecten en om zich te beschermen tegen bacteriën, schimmels en virussen.
Alkaloïden vormen een breed scala aan basisverbindingen met alkalischeeigenschappen, die over het algemeen een fysieke werking hebben op het zenuwstelsel en de bloedsomloop. Ze hebben vaak een zeer complexe samenstelling en bevatten stikstof.
Het merendeel is bitter van smaak en giftig tot zeer giftig. De medische effecten zijn: pijnstillend, plaatselijk verdovend, kalmerend, bloedvat vernauwend, krampstillend en ze hebben een hallucinerende werking.
Regulieren de hormoon werking in het lichaam.
Deze eigenschappen van koffieplanten met betrekking tot de afweer van insecten zijn ook van toepassing op de tabaksplant. Tabaksplanten worden in de vogelsport ook veel toegepast om insecten te weren. Maak van deze mogelijkheden gebruik, het is altijd beter voor het milieu dan chemische afweerstoffen. Milieuschade is ook schade aan de leefomgeving van onze vogels.
