Door: A. Lemmens.
Veldsla is een gezond voedingsproduct voor vogels. Het is een welkome afwisseling in het voedingsschema van vogels in een beschermd milieu. Ook voor veldsla, net als alle andere slasoorten, geldt dat het veel vocht bevat, wat dunne ontlasting kan veroorzaken. Dat is dan ook de rede dat vogels met mate de sla voorgezet moeten krijgen. Door de caroteen, die deze sla als een van de werkzamestoffen heeft, bevordert de kleur intensiteit van de bevedering. Geel en groen worden hierdoor intenser in de bevedering. Rede genoeg om vogels hier op zijn tijd op te trakteren.
De wetenschappelijke naam: Valerianella locusta.
Duitse naam: Feldsalat.
Engels naam: Corn salad.
Franse naam; Mâche.
Italiaanse naam: Songino.
Spaanse naam: Canónigo.
Naast veldsla kennen we in Nederland ook de namen korensla en ezelsoor. Synoniem voor Valerianella locusta (veldsla) is Valerianella olitoria.
Over de historie van deze plant is weinig bekend. Men neemt aan dat het een zeer oude groente is.
Veldsla behoort tot de familie van de kamperfoelie. Het is een eenjarige plant. De smaak is een beetje nootachtig. Deze plant komt voor in Eurazië. Vroeger werd het vaak gezien als een onkruid. De plant is niet winterhard, ze kan temperaturen verdragen tot –5 °C. De plant komt voor in het wild op open vochtige plaatsen, in voedselrijke grond in bermen en op dijken. Velsla wordt zo’n 7 tot 25 cm hoog en bloeit in het wild in Nederland in april en mei. De vijflippige bloemen zijn bleeklila, wit of rozerood van kleur. De meeldraden staan in de bloemkroon. In het wild hebben de planten aan de voet spatelvormige bladeren. De overige bladeren zijn lancetvormig tot langwerpig. De vrucht, zaad, is vrij groot en is een nootje in de vorm van platte ui.Er zijn twee soorten veldsla, de rondbladerige- en de langwerpigebladvorm.
Planten die men laat doorgroeien vormen na de bloei zaden. De bloeitijd is in het voorjaar en de zomer. De bloemen lijken veel op de bloemen van het vergeet me nietje. Insecten bestuiven de bloemen. Het zaad is rijp in juni. De kleine zaadjes afzonderlijk in een plat, bruin omhulseltje dat makkelijk afvalt en open springt. Het vers zaad in niet meteen zaaibaar, het zaad heeft kiemrust nodig. Na twee jaar vermindert de kiemkracht snel. Voor vogels heeft het dan ook geen voedingswaarden. Het laten ontkiemen van zaad, dit geldt voor alle zaden, is de beste proef of het zaad nog wel goed is als voeding voor vogels. Voor alle zaden die gebruikt worden om groenten te verbouwen geldt, dat ze chemisch behandeld worden tegen schimmels enz. Deze zaden moeten niet als vogelvoedsel gebruikt worden. De chemische stoffen die voor deze behandeling gebruikt worden zijn giftig voor vogels. Zorg dat onbehandelde zaden worden gegeven aan de vogels. De werkzamestoffen bevinden zich ook in het zaad.
Er bestaan twee rassen van de veldsla. Grote Noord-Hollandse veldsla, wordt 10 tot 13 cm groot, heeft langwerpige, midden- tot donkergroene bladeren. Elan veldsla, heeft bladeren die groot zijn, donkergroen van kleur.
Per 100 gram:
Koolhydraten 3 gram
Eiwit 2 gram
Vet 0 gram
Vitamine C 40 mg
Caroteen 1,5 mg
Vitamine B1 0,07 mg
Vitamine B2 0,07 mg
Calcium 25 mg
IJzer 4 mg
Zijn brandstoffen voor het lichaam. Koolhydraten bestaan uit zetmeel en suikers. Ze vormen de energie om te kunnen bewegen in de breedste zin van het woord.
Eiwitten hebben een belangrijke rol in de cel opbouw van het lichaam. Ze bevorderen de chemische omzetting in het lichaam. Ze heten dan enzymen. Deze enzymen zijn verantwoordelijk voor de stofwisseling waarbij voedsel omgezet wordt in bouwstoffen voor het lichaam en energie voor het lichaam. Eiwit kan ook werken als transport middel van stoffen in het lichaam. Andere eiwitten zijn weer hormonen, zij zorgen voor de communicatie tussen de lichaamcellen onderling en tussen de cellen en hun omgeving. Sommige eiwitten hebben geen directe functie, maar maken deel uit van een groter eiwitcomplex.
Er zijn twee soorten vetten, plantaardige en dierlijke. In plantaardige vetten komen veel vetzuren voor de zogenaamde onverzadigde vetzuren. Deze vetten stapelen zich slechter dan de uit verzadigde vetzuren opgebouwde vetten. De plantaardige vetten daardoor meestal een lager smeltpunt dan de dierlijke vetten. Vetten die bij een kamertemperatuur vloeibaar worden noemt men oliën. Alle vetten zijn zeer slecht oplosbaar in water. De dichtheid van vetten in kleiner dan water zodat vetten op water blijven drijven. De energiedichtheid van vetten is groot en is makkelijk toegankelijk. Als er een te veel aan energie in de voeding zit die een lichaam opneemt, worden de eiwitten en de suikers omgezet in vetten. Onverzadigde vetzuren die het lichaam nodig heeft voor te kunnen functioneren zijn linolzuur en alfalinolzuur. Beide onverzadigde vetzuren kunnen niet door het lichaam zelf worden aangemaakt. Deze onverzadigde vetzuren zijn belangrijk bij functioneren van de aders. Ze heten essentiële vetzuren. Door middel van de voeding moeten deze essentiële vetzuren in het lichaam terecht komen. Vogels kunnen deze essentiële vetzuren krijgen door oliën, noten of vis aan het menu toe te voegen. In algen (Spirulina) komen ook essentiële vetzuren voor, alfa omega 3 vetzuren. Deze vetten zijn belangrijk bij het groeiproces, voor het vormen en onderhouden van het zenuwstelsel.
Vitamine C wordt ook wel ascorbinezuur genoemd en is een in water oplosbare vitamine. Deze vitamine is belangrijk bij de opbouw van een goede weerstand. Verder zorgt het voor goede botten en bloedvaten. Daarnaast is het een antioxidant en beschermd samen met vitamine E tegen vrije radicalen. Vrij radicalen zijn de giftstoffen die ontstaan in het lichaam door alle chemische processen. Vitamine C bevorderd de opname van ijzer in het lichaam.
Vitamine B1 is een onderdeel van het vitamine B complex. B vitamines zijn in water oplosbaar. Vitamine B1 speelt een rol bij het verbranden koolhydraten uit voedsel waardoor energie vrij komt voor het lichaam. Verder speelt vitamine B1 een rol in het zenuwstelsel.
Vitamine B2 is ook een onderdeel van het vitamine B complex. Vitamine B2 is ook in water oplosbaar. Vitamine B2 heeft een rol in de instandhouding van het zenuwstelsel, de spijsvertering en de energie verzorging in het lichaam. Ook houdt het de huid gezond waardoor de bevedering zich beter kan ontwikkelen.
Calcium is een mineraal wat ook wel kalk genoemd wordt. Het geeft stevigheid aan het gebit en het skelet. Tevens vervuld het een functie bij het werken van de spieren, bij de prikkeling van de zenuwen, bij de stolling van het bloed, de celgroei en de hormoonstofwisseling.
IJzer is een essentieel bestanddeel van hemoglobine, een onderdeel van de rode bloedcellen. Deze rode bloedcellen transporteert de zuurstof van de longen naar het weefsel.
Deze stof bepaald de kleur vorming in de veren van vogels. Geel, rood en groen worden in de veren intenser. Carotenoiden zijn gele of rode pigmenten die in alle fotosynthetische planten voorkomen. Samen met anthocyaniden zorgen ze ervoor dat de bladeren in de herfst hun bladgroen verliezen en verkleuren. Er zijn twee soorten carotenoiden: carotenen en xanthofyten. Carotenen zijn koolstofverbindingen die in het lichaam omgezet worden in vitamine A. Xanthofyten hebben geen provitamine A werking het zijn geoxideerde afgeleiden van carotenen. Zie voor carotenen ook bij Voeding item Spirulina. Planten zijn een goede aanvulling op de voedingsbron voor onze vogels.
