Door: A. Lemmens.
2016.
Quinoa|Gierstmelde is het graan van de toekomst. Een voedzaam zaad voor onze vogels. Zeker voor onze Amerikaanse sijzen, maar ook voor de mens. Van oorsprong komt dit zaad uit het zelfde gebied als de Amerikaanse sijzen, Zuid – Amerika. Een graansoort die als oervorm al bestond bij de Inca’s 500 jaar voor onze jaartelling. Zelfs de NASA gebruikt het als voedsel voor de astronauten op hun vluchten door de ruimte. Zo opende ik het artikel over het zaad Quinoa in 2003.
In Nederland wordt dit zaad of beter gezegd dit graan verbouwd op z’n 270 hectaren. De rede dat men dit is gaan verbouwen heeft te maken met de steeds groter worden de vraag in Europa, wat natuurlijk een grote belasting wordt voor de voedingsbehoefte voor de landen van oorsprong van dit graan. Om aan de Europese wereldvraag te kunnen voldoen moeten in de landen van oorsprong steeds meer bossen gerooid worden. Wat een slechte zaak is, bossen hebben we hard nodig in ons milieu. Planten die in heel ander klimaat van oorsprong groeien, heb je nog niet een twee drie in ons klimaat aan het groeien. In samenwerking met de landbouw universiteit Wageningen zijn vier rassen van de Quinoa gekruist en veredeld om de plant ook hier te kunnen laten groeien. Vier rassen worden in Nederland gebruikt bij de teelt, witte en blonde rassen. In de toekomst wil men ook met rode rassen gaan telen. Door Quinoa in Nederland te gaan telen ontlast je de druk op de landen van oorsprong, de prijs van het graan wordt lager en je kunt de milieubelasting in het productieproces op positieve wijze beïnvloeden. Het laatste komt doordat men zoete rassen heeft gekozen in plaats van bittere rassen. Bij de zoete rassen is het niet nodig om de schil van het graan te verwijderen, de schil veroorzaakt de bitterheid. Hierdoor wordt het productieproces goedkoper en milieu vriendelijker. Op dit moment is Lola-quinoa te koop via Sligro groothandel, bijvoorbeeld EMTÉ Supermarkten.
Door: Aswin Lemmens.
2003.
Wetenschappelijke naam: Chenopodium quinoa
Quinoais|Gierstmelde het graan van de toekomst. Een voedzaam zaad voor onze vogels. Zeker voor onze Amerikaanse sijzen. Van oorsprong komt dit zaad uit het zelfde gebied als de Amerikaanse sijzen, Zuid – Amerika. Een graadsoort die als oervorm al bestond bij de Inca’s 500 jaar voor onze jaartelling. Zelfs de NASA gebruikt het als voedsel voor de astronauten op hun vluchten door de ruimte.
Dicht bij de koffiebonen van de Illimani in het Andesgebergte van Bolivia groeit de quinoaplant. De Indianen verbouwen dit graan al meer dan 5000 jaar. Door de Spaanse kolonisten werd de verbouwing hier van verboden, omdat ze dachten dat de indianen er bijzondere krachten uit het voedsel haalde. Daarom moesten de Indianen uitwijken naar afgelegen plaatsen hoog in Andesgebergte om te kunnen verbouwen. Aan de moed van de Indianen en aan het feit dat het een sterke plant is hebben wij het te danken dat de plant nog steeds bestaat. Quinoa betekent, graan dat groeit waar gras niet kan groeien. Quinoa is nooit meer het volksvoedsel geworden dat het eerst was na de kolonisatie van de Spanjaarden. Tarwe is goedkoper door dat het gesubsidieerd wordt door de overheden.
Eigenlijk mag quinoa geen graad genoemd worden. Het is een andere naam voor gierstmelde, in de verte familie van de suikerbiet. Het is een plant die groeit op de hoogvlaktes van het Andes gebergte in Zuid – Amerika, te weten, Peru, Colombia, Bolivia, Ecuador, Chili, Argentinië en canada. De oervorm van dit gewas kan alleen in het microklimaat van het Andesgebergte geteeld worden. Door veredeling is het inmiddels ook mogelijk het gewas op andere plaatsen te telen. De plant kan één tot drie meter hoog worden en de groeicyclus duurt 120 tot 160 dagen. Het is een plant die groeit in koude, droge hooglanden op een zeer arme bodem met een goede opbrengst zonder intensieve bewerking van het land. De plant bloeit met witgele bloemen. Het blad van de plant wordt gegeten als spinazie, of gebruikt als veevoeder. Gedroogd wordt het blad ook gebruikt als brandstof. Zie ook de foto’s. Quinoa is een zeer voedzaam gewas. Het bevat meer eiwit, mineralen en plataardige vetten dan rijst, gerst, tarwe haver en maïs. Vooral het aandeel eiwit is hoog en het bevat zelfs vitamine C.
Het zaad is klein, platrond en geelwit van kleur. Hier in Nederland is het nog niet zo bekent, wel het te koop is in natuurvoedingswinkels en supermarkten. Het is uiterst voedzaam. Het zaad bevat veel hoogwaardige aminozuren en er zit bruikbaar zetmeel in. Het zetmeel is een goede vet vervanger en smaakverbeteraar. Tijdens de verwerking is het van belang dat de beschikbaarheid van ijzer vergroot wordt. Quinoa bevat een remmende factor hiervoor: phytaat. Door ontkieming, weken en fermentatie worden endogene phytases geactiveerd. Deze breken het phytaat af, waardoor de biobeschikbaarheid van ijzer vergroot. Fermentatie is in de biochemie het omzetten van biologische materialen met behulp van bacteriën, celculturen of schimmels in afwezigheid van zuurstof en nitraat. Ook het toevoegen van enzymen kan leiden tot fermentatie. Ook moeten tijdens de verwerking saponines verwijderd worden. Dit zijn glycosides die bittere smaak veroorzaken en waarvan sommige typen giftig zijn. Ze bevinden zich vooral in de zaadhuid. Dat is dan ook de reden dat deze zaadhuiden mechanisch worden verwijderd of door te spoelen met water. Door verdere veredeling zullen de zaden steeds meer te beschikking komen voor de vogels en andere doeleinden. Het is een goed ontkiembaar zaad. De vogels hebben het graag in deze vorm. Quinioa heeft een goed uitgebalanceerd eiwitpatroon en rijk aan lysine, methionine en cysteïne. Voor de verdere analyse zie tabel hier onder.
Gemiddelde waarde per 100 gram.
Vocht 11,40%
Ruw eiwit 16,20%
Ruw vet 6,90%
Suikers en zetmeel 63,90%
Vezels 3,50%
As 3,30%
Calcium 200 m.gr.
Fosfor 410 m.gr.
IJzer 51 m.gr.
Kalium 1040 m.gr.
Magnesium 310 m.gr.
Natrium 122 m.gr.
Mangaan 4,3 m.gr.
Zink 8,7 m.gr.
Koper 0,82 m.gr.
Chloor 533 m.gr.
Kiezelzuur 115 m.gr.
Zwavel 220 m.gr.
Vitamine A 1 gr.
Vitamine C 4,40 gr.
Caroteen 0,48 gr.
Vitamine B1 0,65 gr.
Vitamine B2 0,40 gr.
Vitamine E 5,37 gr.
