Door Aswin Lemmens
Gedeeltelijk is dit een bekend artikel van mij. Onder het deelhoofdstuk “voedingsproducten van bijen voor vogels” in mijn boek over Amerikaanse Sijzen en in andere artikelen, heb ik hierover voor het eerst geschreven. Inmiddels zijn er weer de nodige onderzoeken geweest met betrekking tot de werkzame stoffen van propolis. Reden voor mij om het artikel aan te passen aan de hand van de nieuwe feiten. Daarnaast wil ik ook jullie deze kennis ter beschikking stellen. Doe er je voordeel mee.
Het woord “propolis” is Grieks. Het is een samenvoeging van twee woorden “pro” en “polis”. “Pro” betekent ten behoeve van, of ter bescherming van. “Polis” betekent “burcht” of “vesting”.
Propolis is een stof die de bijen winnen uit hars en sappen van de knoppen van populieren, kastanjes, berken en naaldbomen. Propolis is een derivaat van hars. Een derivaat (afgeleid van het Latijnse woord “derivare” wat “afleiden”, afleiding betekent) is in het algemeen een structuur, die van een andere structuur is afgeleid. In scheikunde is een derivaat een afgeleide stof met een overeenkomstige structuur. Na het verwerken door de bij, het kauwen op de hars waaraan speeksel wordt toegevoegd, smeren ze het in de korven als bescherming tegen bacteriën, schimmels, gisten en parasieten. Op ingenieuze wijze maken bijen zo gebruik van natuurlijke stoffen, die de bomen beschermen tegen ziekten. Het is een natuurlijk antibioticum met een breed spectrum. Voor de imkers, die moeten zorgen voor de consumptie van propolis voor anderen dan de bijen, is het een plakkerige zaakje dat moeilijk is te verwijderen is uit de bijenkorven. Na het te hebben afgeschraapt uit de korven worden de onzuiverheden verwijderd, vooral houtresten. Daarna wordt de propolis gemalen om een alcoholtinctuur te maken. Hiervoor wordt 50 gram propolis opgelost in 100 ml zuivere graanalcohol. Dit mengsel wordt gedurende 1 uur in een warmwaterbad gezet van 60°C. Na vierentwintig uur wordt het nogmaals gefilterd om de laatste vuil te verwijderen. In de natuurwinkel is dit product te verkrijgen.
Propolis bevat harsen, vitamines, aminozuren, mineralen en andere sporenelementen. Klinisch onderzoek heeft aangetoond, dat het voor de mens een effectief middel is tegen nogal wat infectieziektes. Het stimuleert de witte bloedcellen om de bacteriën te doden. Het immuunsysteem van het lichaam wordt door propolis versterkt. Ook verhoogt propolis het effect van vitamine C en stimuleert de bloedsomloop. De concentraties van “flavonoïden” zijn verantwoordelijk de antibiotische werking. Flavonoïden vormen een grote familie van plantaardige stoffen. Ze bepalen in groenten en fruit de grote variatie in kleuren, van geel tot rood en donkerpaars. Flavonen (Latijnse flavus = geel) hebben hun naam te danken aan plantenstoffen die gebruikt werden voor het geel verven van wol en katoen. Ze worden ook aangeduid als bioflavonoïden en vroeger als vitamine P.
Tot nu toe zijn er ruim 4000 soorten flavonoïden beschreven. Naar flavonoïden wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan, maar lang niet alles is bekend. Van een aantal flavonoïden is bekend dat ze, evenals de vitaminen A,C en E, een antioxidatieve werking hebben: ze neutraliseren het schadelijk effect van agressieve zuurstofmoleculen (vrije zuurstofradicalen of oxidanten) op de cellen. Ook van dit bijenproduct kunnen we gebruik maken bij onze vogels.
De beste manier om het te verstrekken aan onze vogels is via het drinkwater als nectar en/of honingwater. De dosering is 5 druppels per 100 mI water, honingwater of nectar. Aan de vruchten- en insectenetende vogels geven we propolis constant. Aan de zaadetende vogels 7 dagen achter elkaar en dan 28 dagen niet. Bij onze vogels maken we gebruik van propolis op basis van gedistilleerd water. Er is ook propolis op basis van alcohol te krijgen, dit moeten we echter niet gebruiken.
