Door: Kees Boogaard
2021.
In navolging van het kweekverslag van Heidi Saes in ons maandblad Sijzenbulletin no. 4 van 2020 wil ik ook graag mijn ervaringen met U delen. Ik ben mijn kweekseizoen ingegaan met 1 koppel Japanse Nachtegalen, 1 koppel Treursijzen , 2 koppels Yarrelsijzen en 2 koppels Kapoetsensijzen. De Jappen en de treursijzen kweken in de zomer en de Yarrelsijzen en Kapoetsensijzen in de winter. Zo heb ik het hele jaar wat omhanden. Dit verslag gaat dan ook over de periode oktober 2019 tot oktober 2020. De Japanse Nachtegalen en de Treursijzen zijn ondergebracht in de schuur, waar ze een ruim nachtverblijf ter beschikking hebben naast een buitenvlucht met diverse struiken. De Kapoetsensijzen en Yarrelsijzen zitten op de garagezolder in kweekkooien (Gehu). Ik probeer natuurlijk me altijd te beperken in het aantal koppels om voldoende ruimte over te houden voor jonge vogels, maar ja……Ik denk dat dit voor meerdere mensen geldt: halverwege oktober zat ik toch weer op 4 koppels kapoetsensijzen. Voor wat betreft de Japanse Nachtegalen kan ik kort zijn : ik heb het koppel gekocht in België en de kweker verzekerde mij ervan dat het werkelijk een koppel was. Thuis aangekomen vertrouwde ik het toch niet, dus veertjes getrokken en opgestuurd naar Gendika en jawel : 2 poppen. Gelukkig kon ik later in de buurt een pop ruilen voor een man. Dat koppel heeft op diverse plaatsen 4 nesten gehad met allemaal onbevruchte eitjes. Geen goed koppel dus, en voor aankomend seizoen heb ik de pop kunnen ruilen. Afwachten dus.
Met de Treursijzen heb ik heel wisselende ervaringen. Zie ook mijn kweekverslag van 2018 op de site van de WAS. Dit jaar ging het achteraf gezien echter best goed. Begin mei heb ik diverse nestgelegenheden aangebracht, zowel binnen als buiten, bestaande uit nestmandjes in een struik tot een traliekastje binnen. Medio mei zag ik de pop slepen met nestmateriaal naar het traliekastje binnen, om het later in begin juni weer totaal te vernielen. Ook werd er tegelijkertijd getracht buiten in een struik op een onmogelijke plaats en natuurlijk net niet op die plaats waar ik een nestmandje had hangen, een nest te maken. Toch ging de pop nest zoeken in het traliekastje binnen en op 14 mei was er het eerste ei. Ik besloot ze zoveel mogelijk met rust te laten, maar toch kon ik even kijken op 26 mei en zag 5 eitjes die bevrucht leken, ze waren tenminste vrij donker. In die tijd was het ook erg warm (rond 30 graden en meer) en ik probeerde dat een beetje tegen te gaan door meerdere keren per dag een bad te geven en af en toe de bodem , muur en dak met de waterslang nat te houden. Op 29 juni zag ik 3 jongen en een dag later alle 5 ! de dag later zag ik de pop op de grond zoeken en dacht er goed aan te doen ze enkele pinky’s te geven om aan de jongen te voeren. DAT doe ik dus niet meer. De man begon direct fel achter de pop aan te jagen en ik besloot om de man apart in de buitenkooi te houden en de pop in de binnenkooi, zodat ze in alle rust haar jongen kon groot brengen. Op 4 juli probeerde ik de jongen te ringen. Ik had 2.7 en 2.9 ringen ter beschikking. Na een kwartier worstelen bleek het (voor mij) onmogelijk om de jongen nog te ringen, ook niet met 2.9 ringen en ze waren toch nog maar 5 dagen !! Dan maar niet dus. De jongen groeiden zeer voorspoedig en na 10 dagen zaten er al een paar op de rand van het nest want het was wel erg druk in dat kleine nestje en enkele dagen later vlogen ze uit. Inmiddels was de man weer uit zijn isolatie verlost en voerde goed mee. Ook de pop was weer actief en maakte een nest buiten, eindelijk eens een keer in een nestmandje wat ik er eerder had geïnstalleerd en op 19 juli was er het eerste ei van het tweede nest. De pop lag in totaal 4 eitjes. Vanaf 23 juli tot 2 augustus gingen wij op vakantie en werd de verzorging van de vogels overgelaten aan een goede kennis, die dat met volle overgave deed. Bij terugkomst was alles nog perfect in orde, de 5 jongen inmiddels 33 dagen oud en in het nest nog 4 eitjes, waarvan er enkele dagen later 3 uitkwamen. Ik had geleerd van de eerste keer en begon met ringen na 3 dagen, dat werkte goed en deze 3 konden dus allen geringd worden. Op 14 augustus zag ik de man weer achter de pop aanjagen en besloot hem weer apart te zetten, dit keer in een TT kooi in de vlucht zelf. Wel sneu voor een man die zo zijn best had gedaan, maar ja, als de jongen niet goed gevoerd worden, moest ik wel wat doen. Net voor het uitvliegen begon de pop weer met een nieuw nest, werd de man weer in gratie aangenomen en voerde wederom goed mee. Van dit derde nest kwam niks terecht, de pop verliet al snel het nest met 3 eitjes en besloot ik alle nestgelegenheid te weg te halen. De 5 jongen van het eerste nest moest ik apart in een kweek kooi zetten omdat de man ook wel erg hard ging jagen. Via een paar getrokken veertjes en Gendika bleken het 4 poppen en 1 man. Later heb ik dat omgeruild en zaten de in totaal 8 jongen in de grote kooi en de ouders tijdelijk in de kweekkooi. Omdat ik in de nacht wel eens bezoek krijg van een kat, werden de jongen elke nacht naar de binnenkooi gedaan. Ook kregen de jongen bijna allemaal een kale kop. Ik dacht dat stress de oorzaak daarvan was, maar na een bezoek met twee van de jongen aan de vogelpraktijk van Hedwig van der Horst bleek het toch een schimmelinfectie te zijn. Het bleek vanzelf over te gaan al duurde dat wel even. De kooien zijn inmiddels ontsmet met F10.
De 2 koppels Yarrelsijzen zijn ondergebracht in kweekkooien van 1.20 m op een garagezolder waar de temperatuur niet lager komt dan ca. 15 graden. Het ene koppel was overjarig en het tweede koppel van 2019 (geboren eind 2018). Gedurende het kweekseizoen (oktober – februari) is er ca. 15 uur licht en in de rustperiode probeer ik het zo koel mogelijk te houden (buitenzonwering) en het licht te beperken tot 11 uur/dag (verduistergordijn). Dit was voor mij de eerste ervaring met de Yarrelsijzen, dus best spannend. Ik merkte wel dat er veel strijd was tussen man en pop van het overjarige koppel, soms rolden ze letterlijk vechtend over de bodem van de kooi. Dat koppel had medio oktober het eerste ei, kwam tot 3 eitjes, maar die bleken alle onbevrucht. Het tweede koppel is gedurende het hele jaar niet verder gekomen dan een prachtig nest maken, maar geen enkel ei gelegd. De vogels mochten elkaar wel, ze voerden elkaar regelmatig en de pop zat telkens op het nest. Ik heb ook nog geprobeerd ze in een grotere kooi te plaatsen (Gehu uitvliegkooi) maar daar kwam het ook niet tot broedresultaat. Het overjarige koppel bleef maar ruzie maken en gelukkig kon ik medio december de man ruilen. Dit had effect ! Binnen een uur zat de man de pop door de tralies te voeren. De afscheiding ertussen uit dan maar. Het nest was snel gereed en op 9 januari lagen er 3 eitjes in het nest. Op 21 januari 2020 had ik eindelijk mijn jonge Yarrelsijzen, in totaal 3 !! De pop liet veelal niet toe dat de man dichtbij kwam en het gevecht begon weer van voren af aan. Dus de tralie afscheiding er maar weer tussen. Ik heb de jongen kunnen ringen en na 16 dagen vlogen ze uit. Ook toen werd er regelmatig gevochten, ook de man tegen de jongen. Later bleken het 3 mannen te zijn, wellicht kan dat de houding van de man verklaren. Eind februari heb ik de jongen in een uitvliegkooi gedaan. Een week later begon de pop met weer een nest, op 10 maart het eerste van 3 eitjes en vanaf 24 maart elke dag een geboorte van een jong. Ook nu moest ik de man weer apart zetten. Enkele dagen later kon hij er weer bij, voerde mee, maar ging voor de veiligheid toch ’s nachts apart. Vanaf 9 april vlogen de jongen uit, kon ik ze op 7 mei apart zetten. Inmiddels had ik het aantal lichturen teruggebracht. Ik was hiermee al later dan gewoonlijk, maar dit koppel en mijn vurige wens om toch een goed resultaat te behalen met deze soort maakte dit nodig. Ook ging de buitenzonwering er voortdurend voor en vroeg in de avond de verduistering. Einde seizoen dacht ik, maar daar dacht dit koppel anders over, eind mei zat de pop op een gritbakje als nest met een eitje. Ik kon niet zoveel meer doen om ze te laten stoppen, ook bij navraag bij gerenommeerde kwekers kwam hiervoor geen oplossing. Dan maar weer een nestmandje er in en het ei overgelegd. De pop ging onverstoorbaar door en lag weer 3 eitjes. Omdat het erg warm was voorzag ik ze voortdurend van een bad. Op 7 juni was er het eerst van 3 jongen, die ik op 11 en 12 juni kon ringen. Op 23 juni vlogen ze alle 3 uit. Nog was de pop niet te stoppen en ven later vond ik weer een ei op de bodem van de kooi. Ik heb toen de man en pop van elkaar gescheiden door een dichte afscheiding, en het licht in de kooi helemaal uit gedaan. Zelfs toe probeerde ze nog in een voerbakje te gaan zitten. Uiteindelijk gaf ze het op. Ik heb nog tot september het licht uit gehouden om ze de nodige rust te geven. Maar het eerste jaar en 9 jongen van een koppel was geen slechte start.
De kapoetsensijzen zitten in dezelfde ruimte als de Yarrelsijzen. Zoals aan het begin aangegeven ben ik met 2 koppels het seizoen in gegaan, maar eer dat het eind van de maand was, zaten er 4 koppels kapoetsen in de kweekkooien, en wat later zelfs nog een 5e en een 6e koppel. In oktober zat er al een koppel te broeden op 3 eitjes, die bleken onbevrucht te zijn. Op de vergadering van de WAS had ik een paar mannen geruild. Wat ik niet gezien had, dat er één bij zat met een achterteen die naar voor wees. Ik heb daarover contact gehad met Hedwig van der Horst en die raadde me aan om de teen goed te zetten en 3 weken in een pleister te doen. Dat was nog mogelijk op deze leeftijd. Dat heb ik gedaan en na 3 weken was er de teleurstelling dat de teen onmiddellijk weer in de oude, verkeerde positie terugschoot. Dan nog maar een keer 3 weken dacht ik. Ook na de 2e keer schoot de teen weer terug. Omdat ik duidelijk merkte dat het dier veel beter uit de weg kon als de pleister erom zat, besloot ik hem voortdurend de pleister aan te geven. Om hier direct even aan te geven hoe het afliep : de man heeft voor nakomelingen gezorgd en aan het eind van het broedseizoen heb ik de pleister eraf gehaald en… de teen bleef goed zitten !! Toch opmerkelijk vind ik. Inmiddels zat er een koppel te broeden op 4 eieren en op 12 oktober was er het eerste jong. In totaal werden er 4 jongen geboren, waarvan er een dood in het nest lag en een die op de grond lag. De laatste heb ik kunnen redden door hem warm te blazen en terug in het nest te leggen. Als dat voorkomt doe ik dat maar één keer; gooien de ouders dan weer het jong uit het nest, is er kennelijk meer aan de hand, waarvan ik geen weet heb en niet kan zien, denk ik maar. De man van dit koppel voerde de pop wel, maar de jongen beslist niet en of het aan het ruim voldoende eivoer (wellicht te veel ?) lag weet ik niet, maar de pop stopte ook met voeren en begon een nieuw nest. De jongen bedelend achterlatend. Er lag al een ei in het nest, maar ik vond het triest dat de jongen in de steek gelaten werden. Om te proberen de jongen te redden heb ik de man apart gezet en het nest met 1 ei weg gehaald en tot mijn grote vreugde begon de pop onmiddellijk de jongen weer te voeren. Later is er toch nog een jong van dit koppel dood gegaan en omdat ik niet wist waarom ben ik toch weer raad bij vogelpraktijk de Horst gaan vragen : oorzaak bleek een megabacterie, dus de hele bevolking op fungizone. Voorgaande jaren heb ik daar weinig of geen last van gehad, maar ik kan me voorstellen dat ik zelf de oorzaak ervan ben als je zo kort voor het broedseizoen (of er zelfs in) toch nog 3 nieuwe koppels overal vandaan haal. De kweek ging verder niet voorspoedig en ik probeerde oplossingen te vinden. De relatieve vochtigheid was inmiddels erg laag , soms 40%. Daarom heb ik mezelf voor de Kerst een luchtbevochtiger cadeau gedaan, en werkt tot op de dagen van vandaag en houdt de relatieve vochtigheid rond de 60-65%. Rond de jaarwisseling had ik 6 jongen uit 2 koppels, van de in totaal 6 koppels. Geen daverend succes dus. In februari ben ik een jong verloren door een agressieve man ; er waren 2 jongen, waarvan er een door de man gevoerd werd. Dat had ik wel gezien en ook dat hij niks van het andere jong moest hebben. Had ik maar beter opgelet, want de dag erna heeft de man het jong zo bevochten dat hij het niet overleefd heeft. Dit alles heeft zich afgespeeld in een tijdsbestek van 1 uur. Na nog wat tegenslagen, zoals koppels die niet tot het einde toe de jongen goed voerden, heb ik besloten eind februari het broedseizoen voor de kapoetsen sijzen voor gezien te houden. Ik had 9 jongen, 6 mannen en 3 poppen. Van in totaal 6 koppels. Waar het aan ligt ?? Ik zal ongetwijfeld wat verkeerd gedaan hebben, maar als je niet weet wat, kan je er ook niks aan doen. Ten tijde van dit schrijven (december 2020) heb ik met de kapoetsen meer succes, van de 4 koppels (ik heb toch wat geleerd van vorig seizoen, minder koppels) zitten er inmiddels 15 jongen op stok.
