Kiemzaad, een alternatief.
Door: A. Lemmens.
Foto’s: A. Wijsman.
2019.
Het kiemen van zaden is een voedingssupplement dat in het voedingsschema van vogels niet mag ontbreken. In plantenzaden zitten alle stoffen die nodig zijn om een volledige plant te kunnen worden. Alle stoffen die in het zaad zitten kunnen we goed gebruiken om jonge vogels groot te krijgen en de oudere vogels goed gezond te houden. De traditionele manier van zaden kiemen kan nadelen op gezondheidsgebied hebben voor vogels. Als deze methode van zaden kiemen niet nauwkeurig wordt gehanteerd, kunnen er schimmels in de gekiemde zaden zich ontwikkelen die schadelijk zijn voor vogels. Deze manier van zaden kiemen vraagt nauwkeurigheid bij het dagelijks doorspoelen met helder water, wat twee of drie dagen nodig is, twee of drie dagen is afhankelijk van de omgevingstemperatuur waarin de zaden worden gekiemd. Daarna moeten de kiembakjes, na elke keer dat ze gebruikt zijn, goed gereinigd moeten worden. Deze methode vraagt dus nauwkeurigheid en tijd om zaden te laten ontkiemen. Niet iedereen heeft er de tijd voor en nauwkeurigheid is ook niet altijd makkelijk om op te brengen.
De Firma Blattner heeft er een alternatief voor op de markt gebracht onder de naam Germix Zeisig. Het zijn gekiemde zaden die na het kiemen zijn gevriesdroogd. Dit kan, zonder te worden bevochtigd, door het eivoer worden gemengd. Wat ik van een aantal kwekers heb vernomen eten de vogels het graag. De samenstelling van dit kiemzaadmengsel is: Negerzaad, Raapzaad, Sesamzaad, Wit Slazaad, Zonne bloemzaad (Nano) en Zonne bloemzaad (Micro). Dit mengsel moet koel, droog en donker bewaard worden.
Nano en Micro zijn duidingen voor de maat van het zaad. Nano betekent extra klein (10 tot de macht -9) en Micro betekent klein (10 tot de macht -6 ). Er zijn extra kleine zonnebloempitten gebruikt zodat kleine vogels ze ook kunnen opnemen.
Voor een uitgebreid artikel over Kiemzaad en geweekte zaden zie onze website.
Door: A. Lemmens.
2008.
Een vaak besproken voedingsonderdeel. De ene kweker is er voor de ander tegen. Kiemzaad en geweekte zaden zijn twee verschillende systemen. In eerste instantie is het goed te weten welke zaden we hiervoor kunnen gebruiken. Het is van belang dat de zaden die we gebruiken voor het kiemzaadmengsel ongeveer dezelfde kiemtijd hebben. De zadenmengsels die in de handel te koop zijn bestaan uit:
Raapzaad witte dari
Radijszaad rode dari
Slazaad negerzaad
Mangobonen of katjong idjoe hennep
Hier kun je nog aan toevoegen:
Witte zonnebloempitten, teunisbloemzaad, haver, broccolizaad
De verhoudingen zijn :
1 kg kiemzaad uit de handel
50 gram witte zonnebloempitten
85 gram teunisbloemzaad
40 gram haver
40 gram luzerne zaad
De zaden werkelijk te laten kiemen is een systeem wat vele van ons kwekers afschrikt i.v.m. de vorming van schimmels en andere niet gewenste bacteriën. Je hoort ook regelmatig, dat kiemzaad alleen maar water bevat. Allemaal redenen waardoor de meeste mensen het weken van zaden prefereren. Soms worden de zaden wel 10 a 12 uur geweekt, zonder het water te vervangen. Het te lang weken van zaden veroorzaakt en proces waardoor velerlei afvalstoffen, zelfs giftige stoffen die zeer nadelig zijn voor onze vogels, tot ontwikkeling komen. Liefhebbers uit Duitsland, Engeland en Frankrijk zie je dan ook van allerlei producten gebruiken om dit te voorkomen. Deze middelen gaan de ontwikkeling van schimmels en bacteriën tegen. Niet alleen het weekwater is gevoelig voor deze schimmels en bacteriën, maar het gekweekte product zelf ook. Met ander woorden is spoelen met helder water zeer belangrijk. Zaden die 5 uur geweekt zijn bevatten maximale hoeveelheid water wast ze kunnen opnemen, dus langer weken heeft geen zin. De zaden kunnen ook in bruinbier geweekt worden. De zin hiervan ligt hem in het gist wat in het bier zit. Vogels worden hiervan driftiger. Het weken van zaden her activeert voor 30% de actieve werkzame stoffen die het zaad bevat. Vitaminen komen weer beschikbaar. Enzymen en co-enzymen die belangrijk zijn voor de stofwisseling worden weer actief. Kortom, geweekte zaden zijn een goede bijvoeding voor onze vogels, mits de hand gehouden wordt aan een goede bereiding. Kunnen we ons zelf deze discipline niet opleggen dan moeten we onze vogels ook geen geweekte zaden geven. Het wordt dan een gif voor onze vogels in plaats van een goede toevoeging.
Het ander systeem is zaden kiemen. Deze methode heb ik zelf altijd gehanteerd en ik blijf er bij dat deze beter is dan de zaden weken. We zullen ons dan wel weer de discipline van het goed bereiden moeten opleggen en de kiemen tot echte kiemen moeten laten ontwikkelen.
De voordelen van deze methode zijn:
– net zoals bij het weken van de zaden een totale reactivering van de werkzame stoffen
– de vorming in het jonge plantje, die een kiem is, van het chlorofyl, de levenssappen van de plant, nodig bij de opbouw van het immuunsysteem (afweer) bij onze vogels.
Er zijn twee methodes om kiemzaad te maken, of misschien wel meer. Een methode is het zaad 5 tot 6 uur te laten weken in ruim lauw water. Spoel daarna het geweekte zaad meerdere malen in een keukenzeef onder stromend water uit. Plaats de zeef met inhoud in een kom en dek dit alles af met een vochtige doek. De zeef mag de bodem van de schaal niet raken, anders loopt het overtollige water niet weg uit de zeef en zet het vervolgens op een warme lichte plek. De warmte en licht zorgen voor de omzetting naar de suikers. Spoel regelmatig, elke twee uur, het geweekte zaad uit onder stromend water, zodat er geen gisting kan ontstaan. Na 24 uur zie je de eerste kiemen.
De tweede methode om zaad te kiemen is de volgende:
We maken gebruik van een Bio-kit. Deze bestaat uit 5 schalen die op elkaar geplaatst worden. Vier van de vijf schalen bezitten een waterdoorlatend ventiel. De schaal zonder ventiel is de wateropvangschaal. De bovenste schaal is om het water voor het doorspoelen in te doen. De beide laatste schalen zijn niet transparant in tegenstelling tot de 3 anders schalen waar het kiemzaad in komt. Bijvoorbeeld:
– op maandag een transparante schaal, bodem bedekken met de voor een dag benodigde kiemzaad
– schaal met kiemzaad op de schaal plaatsen zonder ventiel, de niet transparante schaal met ventiel op de schaal plaatsen met kiemzaad en deze vullen met lauw water. Het water loop nu via de ventielen langzaam naar de onderste schaal waar het water in wordt opgevangen. In de schaal met kiemzaad blijft een heel klein beetje water achter dat wordt opgenomen door het kiemzaad. De onderste schaal kan leeg gegoten worden en weer onder de twee schalen geplaatst worden. Het torentje met drie schalen op een warme lichte plaats zetten.
– op dinsdag: een schone transparante schaal zet je op de schaal met kiemzaad van maandag nadat je de niet transparante schaal met ventiel hebt weggenomen. Doe in de transparante schone schaal weer zoveel kiemzaad als nodig voor een dag. Plaats de niet transparante schaal met ventiel op de andere drie schalen en vul deze met lauw water, laten doorlopen en onderste schaal leeggieten en terug plaatsen.
– op woensdag: de onderste schaal met kiemzaad is klaar, dit kiemzaad moet heel goed worden uitgespoeld onder stromend water. Als je 2 keer per dag eivoer met kiemzaad geeft, kan je de helft van het kiemzaad bewaren in de koelkast voor ’s avonds. Het kiemzaad voor de avond wel weer heel goed uitspoelen. De derde transparante schaal vullen met kiemzaad zoveel als nodig voor een dag. Deze schaal op de schaal plaatsen met het kiemzaad van dinsdag. De niet transparante schaal met ventiel op de drie anders schalen plaatsen. Deze vullen met water. Donderdag is het volgende kiemzaad klaar en weer opnieuw maken, enz. enz. Zo heb je dagelijks vers kiemzaad.
Italiaans onderzoeken hebben aangetoond dat de kiem groen gaat kleuren, dan bezit de kiem de meeste kracht.
Uit dit onderzoek zijn dit de voornaamste conclusies:
– op het moment dat de kiemen gaan kleuren, door het chlorofyl, zijn ze op het toppunt van hun kracht en groei. De sluimerende energie is nu volledig beschikbaar.
– Kiemen zijn een hoogwaardig voedsel en de voedingsstof die het minste vervuild is.
– kiemen zijn veel beter verteerbaar dan zaden, denk hierbij vooral aan de kleine jongen in het nest. Kiemen zijn lichter verteerbaar door
– het zetmeel is verdwenen
– de eiwitten zijn voor verteerd
– de enzymen hebben nog hun functie
– er zitten mineralen in opgeslagen
– de vitaminen zijn rijkelijk aanwezig
De functie van chlorofyl:
Chlorofyl heeft een reinigende werking in het lichaam. Afvalstoffen worden afgebroken, tevens heeft het een stimulerende werking op het spijsverteringsstelsel. De corrigerende werking van chlorofyl zien we bij honden en katten die graag smullen van jong gras als ze iets op hun maag hebben liggen waardoor ze aan het braken komen en hun overlast kwijt zijn. Jong gras bevat veel, net als de kiem, chlorofyl.
Om de voedingswaarde van kiemen te illustreren, volgt het onderstaand overzicht:
100 gram gedroogde luzerne scheuten bevatten:
-25% vezels, van belang voor een goede peristaltiek (voortschrijdende wormvormige beweging van maag- en darmwand om de inhoud te kunnen verplaatsen)
– 20% eiwitten
– 3% oplosbare vetten
– vitaminen:
A tot 44.000 I.E. B6 1.0 mg
D 1040 I.E. B12 0.3 mg
E 50 I.E. nacine 5.0 mg
K 15 I.E. pantotheenzuur 3.3 mg
C 176 mg inosiet 210 mg
B1 0.8 mg biotine 0.33 mg
B2 1.8 mg foliumzuur 0.8 mg
– mineralen:
fosfor – D 250 mg koper-Cu 2 mg
kalk -Ca 1750 mg mangaan-mn 5 mg
kalium – K 2000 mg ijzer-Fe 35 mg
natrium –NA 150 mg kobalt -Co 2.4 mg
chloor – Cl 280 mg boruim –Bo 4,7 mg
zwavel –S 290 mg molybdeen -Mo 2.6 mg
magnesium –Mg 310 mg
Men kan zich dus voorstellen dat de voedingswaarde van vers gekiemde luzerne zaden nog veel hoger is.
Om te laten zien hoe het vitamine gehalte stijgt in de kiem volgen hier wat voorbeelden:
Een kiem van de mungoboon bevat:
— evenveel vit. A als een citroen
— evenveel vit. B1(thiamine) als een avocado
— evenveel vit. B2 (riboflavine) als een gedroogde appel
— evenveel niacine- en nicotinezuur als een banaan
— evenveel vit. C als een ananas
De beste bron voor enzymen is de kiem van de mungoboon.
Door het kiemen is de toename van het gehalte DNA en RNA, het nucleïnezuur, dat de overdrager van genetisch materiaal is, enorm. Zeker bij de mutatiekweek een niet te vergeten rol, gezien de reductie van helaas niet alleen de pigmenten. Kiemen zijn gezondheid en energie beschermers, dankzij het chlorofyl. Chlorofyl vinden we ook terug in allerlei bladgroenten. In de bladgroenten is het chlorofyl de veroorzaker van de vorming van suikers. Dit heet fotosynthese. In dit proces wordt glucose gevormd uit koolstofdioxide evenzo als water. De energie die voor dit proces nodig is neemt het bladgroen op uit het daglicht. De glucosemoleculen vormen door een condensatieproces o.a. cellulose waaruit de cellen van de planten zijn opgebouwd en het zetmeel dat weer opgeslagen wordt als energiereserve in de zaden. De plant onttrekt aan de lucht de schadelijke en nutteloze stof kooldioxide ( dus onttrokken aan het milieu) en wordt omgezet in de noodzakelijk essentiële zuurstof. De omzetting gaat samen met de omzetting van suikers en zijn beide grote bronnen van energie. Net als wij kunnen dieren deze fotosynthese niet hanteren en zijn afhankelijk van het voedsel om glucose binnen te krijgen. Glucose is voor het dier een energie bron om de chemische processen in het lichaam te sturen. Zaden laten ontkiemen en het plantje laten ontstaan met de chlorofyl erin, die de fotosynthese weer mogelijk maakt, is een grote energiebron voor de vogel, wat niet gezegd kan worden van geweekte zaden.
