Door: A. Lemmens.
Haver is een graansoort die vele toepassingen heeft. Voor onze vogels een onontbeerlijke voedingsmiddel als we het met verstand gebruiken.
Haver is een eenjarige plant die bij de grote familie van de grassen hoort. Het is een graansoort dat al heel lang geteeld wordt. Deze graansoort komt oorspronkelijk uit Zuidoost Europa en Zuidwest Azië. Het is een gecultiveerde vorm van de wilde haver, Avena fatua. De haver die wij voor onze vogels gebruiken is afkomstig van de wilde of de onkruidhaver.In Nederland werd in 2003 ongeveer 2500 hectare haver verbouwd. Vroeger werd er naast de witte haver ook gele en zwarte verbouwd. Er zijn ook haver rassen met bloot liggende zaden, deze wordt veel verbouwd in Engeland. Deze noemt men naakte haver. Bij de rijpe korrels blijft het kaf niet om de korrels zitten, wat bij gewone haver wel het geval is. De plant wordt zo’n 120 cm hoog. De bloei tijd is juni en de bloeiwijze is een pluim. De aren bestaan uit twee bloemen die zich zelf bestuiven. De vruchten, zaden, zijn in augustus rijp.
Koolhydraten 63%
Eiwit 12%
Vet 5%
Saponinen
Kiezelzuur
Kobalt
Magnesium
IJzer
Vitaminen: K, E, B1, B2, B6
Carotenen
silicium
Gezien de inhoudsstoffen, koolhydraten en vet, is het niet verwonderlijk dat onze vogels het graag eten. Hier schuilt ook meteen het gevaar van vervetting, te dik worden. Met alle nare gevolgen van dien. Slechte broedresultaten, niet actief zijn enz. Als de vogels klein gehuisvest zijn, weinig beweging, moeten we niet te veel haver geven anders worden ze snel te vet. In de rustperiode, na de rui, is het ook beter geen haver of heel weinig te geven. Vogels die in de wintermaanden buiten in de kou verblijven mogen dan wat meer haver krijgen. Door de kou verbranden ze sneller de koolhydraten en het vet. In de mengsels die wij aan onze vogels geven zit meestal gepelde gebroken haver. Haver is een van de betere middelen bij veel zenuwstelsel stoornissen. Vogels worden er rustiger van, denk hierbij aan het opkooien voor tentoonstellingen. Het bevorderd ook de stofwisseling van vetten. Het is verder cholesterol verminderend.
Haver heeft ook een goed aminozurenpatroon. Een hoog percentage leucine en arginine, z’n 7 %. Dit komt alleen maar ten goede aan de gezondheid van de vogels. In de rustperiode is het zeker aan te bevelen ongebroken haver te geven, maar met mate. Met ongebroken haver hebben ze meer moeite om het te verwerken, het bolster verwijderen, een goede bezigheid dus. Waardoor ze minder snel aan elkaars veren zullen plukken. Voor jonge vogels is dit ook een goede training voor de spieren van de snavel.
Na het oogsten van de haver wordt deze meestal “gebeukt” dit is een proces waarbij de gedorste zaden van de lange kafnaalden wordt ontdaan. Dit wordt de “gepunte” haver genoemd. Hierna wordt de haver bewerkt door een pletwals, dan heet de haver “geplette” haver. Als de haver ontdaan is van de kaf noemen we de haver “gepelde” haver. Voor het gebruik van haver voor havermout ondergaat de haver nog een ontbitteringsproces.
