Door: A. Lemmens.
De geslachtsnaam Aronia, Grieks, betekent mispelachtige bessen. Men dacht vroeger dat het een lijstersoort was, dit kwam doordat de bessen van vorm nogal op elkaar lijken. De soortaanduiding prunifolia betekent “met het blad van een Prunus” of pruimbladig. De soortaanduiding Melanocarpa, Grieks, betekent zwartvruchtig, zwartkleurige vruchten (melanos = zwart, donkergekleurd, karpos = fruit). Andere Nederlandse namen zijn; Appelbes, Appelbesstruik of Appelbesboom. Engelse naam is Appleberry. Duitse naam is Apfelbeere, Kahle Apfelbeere.
Van oorsprong komt de Zwarte Appelbes uit Oostelijk Noord-Amerika. Later werd ze als geneeskundige plant beschreven in het Oostblok. Heden ten dage zijn er in Europa plantages van de Zwarte Appelbes. Omdat de plant van oorsprong voorkomt in Oostelijk Noord-Amerika, waar ook de Dennensijs en de Treursijs leven, kunnen we er van uit gaan dat deze sijzen met deze plant in aanraking moeten zijn gekomen. Zeker als we weten dat de bessen van de Zwarte Appelbes graag worden gegeten door vogels. Aronia, zoals de plant ook wel genoemd wordt, is een bladverliezende heester uit de familie van de Rozen. De plant bloeit in April en Mei met witte bloesem. Er bestaan twee soorten en hun hybriden. Aronia Melanocarpa is een vrij kleine, vrijwel onbehaarde plant van ongeveer 120 cm. hoog met zwarte bessen. Aronia arbutifolia wordt hoger, 200 cm. en heeft rode bessen en is sterk behaard. Het zijn winterharde planten tot – 30 graden. Honingbijen zie je vaak op de bloesem van de plant. Deze eeuwenoude insecten weten waar ze goede nectar kunnen vinden. Ze zijn een goede indicator voor voedselkwaliteit.
De bessen zijn rood van kleur bij de A. prunifolia en zwart bij de A. Melanocarpa. Het zijn ronde bessen met een diameter van 10 – 12 mm. De bessen zijn in Augustus rijp en zijn dan diep rood of zwartblauw van kleur, wat afhankelijk is van de soort. De bessen wegen 1 – 1,5 gram. De bessen kunnen we geven aan onze vogels op twee manieren. Natuurlijk vers, maar ook in gedroogde vorm. In gedroogde vorm worden de bessen niet zo goed opgenomen. We kunnen ze dan beter fijn malen en door het eivoer mengen.
Het sap is donkerrood en sterk kleurend. Ook het sap bezit de werkzame stoffen. Een van de producten van deze plant is het sap, dat in natuurwinkels verkocht wordt. Voor onze vogels kunnen we dit sap gebruiken op twee manieren. We kunnen het eivoer rul maken met een waterverdunde oplossing van het sap. Of een keer per week door het drinkwater doen.
De Aroniabessen bestaan voor 13 – 18 % uit suiker en bevatten een hoog gehalte Anthocyan en looistoffen. Anthocyan is een Flavonoide. Flavonoide is een verzamelbegrip voor alle Antioxidanten. Anthocyan is een sterke Antioxidant die vrije radicalen, gifstoffen die ontstaan bij de chemische processen in een lichaam, opruimt. Anthocyan maakt stikstofmoleculen onschadelijk. Stikstofmoleculen beschadigen de eiwitten (proteïne) en vetten (lipide) waaruit het DNA is opgebouwd. Hierdoor kan het preventief werken tegen kanker. Men is dit nog steeds aan het onderzoeken, dat is ook de reden dat ik “kan” zeg. Looistoffen hebben een bacterieremmende werking, doordat ze eiwitten (proteïne) in slijmvliezen laten stollen. Hierdoor kunnen de bacteriën zich niet vermeerderen. Denk hierbij aan slijmvliezen van de darmwanden en luchtwegen. Voor het vitaminen- en mineralengehalte van de Zwarte Appelbes verwijs ik naar onderstaande vergelijkingstabel. De Aroniabes wordt hier vergeleken met de Aalbes, Duindoornbes, Rozenbottel en Ginseng.
